Cara Selesaikan Masalah Bankrap di Malaysia

Masalah kebankrapan kini bukan lagi isu terpencil di Malaysia. Dengan kos sara hidup yang semakin tinggi, ditambah pula dengan komitmen hutang yang tak terkawal, ramai individu termasuk golongan profesional, usahawan dan penjawat awam terjerat dalam masalah ini.

Menurut statistik Jabatan Insolvensi Malaysia, ribuan rakyat Malaysia diisytihar bankrap setiap tahun kebanyakannya berpunca daripada hutang peribadi, kad kredit, atau pinjaman perniagaan.

Jika anda tergolong dalam golongan ini, jangan panik dan jangan menyerah. Ada jalan keluar yang sah dan beretika untuk menyelesaikan masalah bankrap, termasuk melalui pembayaran semula hutang, rundingan bersama AKPK, dan permohonan pelepasan daripada Jabatan Insolvensi.

Artikel ini akan membimbing anda langkah demi langkah tentang cara selesaikan masalah bankrap dengan pendekatan yang sesuai untuk rakyat Malaysia tahun 2025, serta menekankan hak-hak anda di sisi undang-undang.

Apa Maksud Bankrap & Siapa Yang Boleh Diisytihar Muflis?

Kebankrapan atau lebih dikenali sebagai muflis ialah satu status undang-undang yang dikenakan ke atas individu yang gagal melunaskan hutang berjumlah sekurang-kurangnya RM100,000 kepada pemiutang.

Di Malaysia, proses kebankrapan ini diuruskan mengikut Akta Kebankrapan 1967 (Akta 360), dan dijalankan melalui sistem kehakiman serta pemantauan oleh Jabatan Insolvensi Malaysia (MdI).

Definisi dan Undang-undang Berkaitan

Menurut Akta Kebankrapan, seseorang individu boleh diisytihar bankrap apabila:

• Gagal membayar hutang minimum RM100,000, dan
• Kreditor atau pemiutang memfailkan Petisyen Pemiutang (Creditor’s Petition) ke Mahkamah Tinggi.

Setelah mahkamah mengisytiharkan seseorang sebagai bankrap, individu tersebut akan berada di bawah seliaan Jabatan Insolvensi dan tertakluk kepada pelbagai sekatan, termasuk akses kepada kewangan, aset, dan pergerakan.

Syarat-syarat Diisytihar Bankrap di Malaysia

Terdapat beberapa kriteria asas sebelum seseorang boleh difailkan kebankrapan oleh pihak pemiutang:

• Hutang tidak kurang daripada RM100,000
• Individu berumur lebih 18 tahun
• Beralamat atau bekerja di Malaysia
• Gagal mematuhi Notis Permintaan (Notice of Demand) dalam tempoh 7 hari
• Tidak menyelesaikan Judgment Debtor Summons daripada mahkamah

Siapa Badan Bertanggungjawab Uruskan Kes Bankrap?

Jabatan Insolvensi Malaysia (MdI) merupakan agensi di bawah Kementerian Undang-undang yang bertanggungjawab mengurus kes bankrap, termasuk:

• Pengumpulan dan pengagihan bayaran balik kepada pemiutang
• Pemantauan kewangan individu bankrap
• Pemprosesan pelepasan bankrap selepas tempoh tertentu
• Pelaksanaan perintah mahkamah berkaitan aset, akaun, dan sekatan lain

Selain itu, AKPK (Agensi Kaunseling dan Pengurusan Kredit) turut memainkan peranan membantu individu yang masih belum difailkan muflis tetapi sedang bergelut dengan hutang yang kritikal melalui program pengurusan hutang yang sistematik.

Apa Kesan Menjadi Seorang Bankrap?

Diisytihar bankrap bukan sahaja memberi kesan kepada kewangan peribadi seseorang, malah turut mengganggu kehidupan sosial, kerjaya, dan kebebasan individu tersebut.

Ramai yang tidak menyedari betapa seriusnya kesan ini sehinggalah status muflis benar-benar dikenakan. Berikut adalah antara impak utama apabila seseorang diisytihar bankrap di Malaysia.

Sekatan Kewangan dan Perjalanan

1. Akaun Bank Dibekukan: Semua akaun bank individu bankrap akan dibekukan oleh pihak bank setelah menerima notis daripada Jabatan Insolvensi. Ini menyukarkan akses kepada simpanan dan transaksi harian.
2. Tidak Boleh Ambil Pinjaman atau Kad Kredit: Individu muflis tidak boleh mohon sebarang bentuk pinjaman baharu termasuk pinjaman peribadi, pembiayaan kereta, atau kad kredit sepanjang tempoh kebankrapan.
3. Perlu Mohon Izin untuk Keluar Negara: Jika ingin ke luar negara atas urusan kerja atau peribadi, perlu mendapatkan kebenaran bertulis daripada Ketua Pengarah Insolvensi terlebih dahulu. Jika gagal berbuat demikian, boleh dikenakan tindakan undang-undang.

Sekatan Pekerjaan dan Aset

1. Tidak Layak Pegang Jawatan Pengarah Syarikat: Menurut Akta Syarikat 2016, individu bankrap tidak boleh memegang jawatan sebagai pengarah, pengurus atau terlibat dalam pengurusan sesebuah syarikat.
2. Aset Disita dan Diuruskan oleh MdI: Semua aset seperti rumah, tanah, kenderaan atau pelaburan atas nama individu bankrap boleh disita oleh Jabatan Insolvensi untuk dijual dan digunakan bagi membayar hutang.
3. Pendapatan Dipantau: Sebahagian daripada pendapatan bulanan mungkin diarahkan untuk dibayar kepada MdI bagi tujuan pelunasan hutang secara berjadual.

Kesan Psikologi & Sosial

1. Tekanan Mental & Emosi: Status bankrap boleh menyebabkan tekanan emosi, kemurungan dan hilang keyakinan diri, terutamanya apabila menghadapi pandangan negatif masyarakat.
2. Hubungan Keluarga Terganggu: Tekanan kewangan akibat kebankrapan sering mengganggu keharmonian rumah tangga. Tidak kurang juga yang menghadapi penceraian akibat masalah kewangan yang serius.
3. Stigma Sosial: Individu bankrap sering kali dipandang serong, sekalipun mereka sedang berusaha memperbaiki keadaan. Ini boleh memberi kesan jangka panjang terhadap kehidupan sosial dan profesional mereka.

Cara Selesaikan Masalah Bankrap di Malaysia

Jika anda telah diisytihar bankrap, jangan putus harapan. Terdapat beberapa kaedah yang sah di sisi undang-undang untuk menyelesaikan masalah bankrap dan kembali membina kehidupan yang stabil. Berikut ialah kaedah yang boleh anda pertimbangkan:

1. Bayar Semua Hutang & Bebas Muflis

Kaedah paling cepat untuk menyelesaikan status bankrap ialah dengan melangsaikan kesemua hutang yang tertunggak kepada pemiutang. Setelah selesai, anda boleh memohon kepada Mahkamah atau Jabatan Insolvensi untuk pengesahan pelepasan bankrap.

Kelebihan:

• Tidak perlu menunggu bertahun-tahun.
• Nama boleh dipulihkan dengan cepat dalam CCRIS dan CTOS.

Kekurangan:

• Memerlukan jumlah wang yang besar dalam satu masa.
• Tidak semua orang mampu melunaskan keseluruhan hutang sekaligus.

2. Mohon Pelepasan Bankrap dari Mahkamah

Sesiapa yang telah bankrap boleh memohon pelepasan (discharge) melalui permohonan rasmi ke Mahkamah Tinggi.

Proses:

1. Sediakan dokumen lengkap (penyata hutang, pembayaran, laporan bulanan).
2. Hantar permohonan ke Mahkamah melalui peguam atau sendiri.
3. Mahkamah akan menilai sama ada anda layak dilepaskan bergantung pada rekod pembayaran dan kerjasama anda dengan Jabatan Insolvensi.

Tempoh minimum: Biasanya selepas 3–5 tahun, bergantung kepada kerjasama dan disiplin pembayaran.

3. Pelepasan Automatik oleh Jabatan Insolvensi

Mengikut pindaan Akta Kebankrapan 2017, seseorang yang:

• Telah bankrap lebih 3 tahun, dan
• Menjalankan laporan bulanan dengan konsisten, serta
• Membayar komitmen bulanan yang diarahkan Jabatan Insolvensi,

boleh dilepaskan secara automatik tanpa perlu ke mahkamah, dengan syarat tiada bantahan daripada pemiutang.

Tip: Pastikan anda sentiasa patuh kepada arahan dan tidak mengabaikan sebarang surat atau notis dari MdI.

4. Rundingan Semula Hutang dengan AKPK

Bagi individu yang masih belum difailkan bankrap, atau ingin mengelakkan tindakan mahkamah, anda boleh menghubungi AKPK (Agensi Kaunseling dan Pengurusan Kredit) untuk menjalani program:

• Debt Management Programme (DMP)
• Program Penstrukturan Semula Hutang

Kelebihan:

• Rundingan dengan pihak bank dilakukan oleh AKPK.
• Tiada faedah tambahan dikenakan.
• Bayaran bulanan disusun mengikut kemampuan anda.

5. Program Penyelesaian Sukarela (Voluntary Arrangement – VA)

Sejak 2017, individu boleh memohon Program Penyelesaian Sukarela di bawah Akta Kebankrapan. Ini adalah alternatif kepada pengisytiharan bankrap.

Apa itu VA?

Ia merupakan perjanjian rasmi di antara peminjam dan pemiutang untuk menyusun semula pembayaran hutang secara ansuran berdasarkan peratusan yang dipersetujui.

Syarat:

• Perlu dipersetujui oleh sekurang-kurangnya 50% daripada jumlah nilai hutang pemiutang.
• Perlu melalui peguam dan pemantauan pihak ketiga.

Semua kaedah ini menunjukkan bahawa status bankrap bukan pengakhiran hidup, sebaliknya permulaan kepada perancangan kewangan yang lebih matang dan bertanggungjawab.

Dokumen & Prosedur Penting Yang Perlu Disediakan

Apabila anda berhasrat untuk menyelesaikan masalah bankrap sama ada melalui permohonan pelepasan atau rundingan, penyediaan dokumen lengkap dan teratur sangat penting. Ini bukan sahaja mempercepatkan proses, malah menunjukkan kerjasama anda kepada pihak mahkamah dan Jabatan Insolvensi.

Borang Permohonan

Untuk mana-mana proses pelepasan atau rundingan hutang, berikut adalah dokumen utama yang diperlukan:

1. Borang Permohonan Pelepasan (Form JIM) – boleh diperoleh dari laman web rasmi Jabatan Insolvensi atau di pejabat mereka.
2. Salinan IC dan sijil kelahiran – untuk pengesahan identiti.
3. Surat pengisytiharan bankrap – salinan asal atau salinan sahih daripada mahkamah.
4. Surat kebenaran untuk mewakili (jika ada peguam).

Surat Rayuan dan Sokongan

Penting untuk menyediakan:

• Surat rayuan peribadi menerangkan keadaan kewangan semasa, niat untuk bayar, dan sebab memohon pelepasan.
• Surat sokongan daripada majikan atau organisasi NGO sebagai bukti integriti dan kesediaan anda untuk berubah.
• Jika ada, boleh juga sertakan rekod kehadiran sesi kaunseling AKPK.

Contoh baris pembuka surat rayuan:

“Saya menulis surat ini dengan rendah diri untuk memohon pertimbangan pelepasan bankrap atas alasan komitmen penuh saya dalam menyelesaikan hutang dan memulakan semula kehidupan secara bertanggungjawab…”

Rekod Pembayaran & Penyata Hutang

Semua bukti pembayaran kepada Jabatan Insolvensi, pemiutang, atau melalui program AKPK hendaklah disimpan dengan rapi.

Pastikan anda ada:

• Resit bayaran bulanan
• Penyata bank 6–12 bulan terkini
• Penyata hutang terkini dari pemiutang
• Rekod laporan bulanan kepada MdI
• Jika ada, rekod rundingan awal dengan AKPK atau peguam

Tip: Susun semua dokumen dalam fail khas mengikut kategori untuk memudahkan proses semakan oleh pihak berkuasa.

Peranan Jabatan Insolvensi & Proses Mohon Pelepasan

Jabatan Insolvensi Malaysia (MdI) ialah badan utama yang bertanggungjawab mengurus individu yang telah diisytihar bankrap.

Mereka memainkan peranan penting dalam mengawasi aset, mengurus pembayaran kepada pemiutang, dan juga dalam memproses permohonan pelepasan bankrap apabila seseorang individu telah memenuhi syarat yang ditetapkan.

Bila Boleh Mohon Pelepasan?

Seseorang boleh memohon pelepasan bankrap setelah:

• Minimum 3 tahun dari tarikh pengisytiharan bankrap (jika layak untuk pelepasan automatik), atau
• Bila sahaja, sekiranya semua hutang telah diselesaikan sepenuhnya, atau
• Selepas 5 tahun dengan alasan munasabah dan sokongan dokumentasi jika masih belum menyelesaikan semua hutang.

Nota penting: Semakin cepat anda bekerjasama dan menunjukkan komitmen terhadap bayaran balik, semakin tinggi peluang permohonan pelepasan diluluskan.

Proses di Mahkamah vs. Jabatan Insolvensi

Terdapat dua saluran utama untuk memohon pelepasan status bankrap:

1. Melalui Mahkamah Tinggi

• Permohonan difailkan melalui peguam atau sendiri.
• Perlu sertakan dokumen lengkap seperti surat rayuan, rekod bayaran, penyata hutang.
• Hakim akan menilai sama ada pemohon layak diberi pelepasan.

Contoh sebab permohonan diterima oleh mahkamah:

• Hutang telah dibayar majoritinya
• Pemohon uzur, tidak mampu bekerja
• Telah menunjukkan usaha menyelesaikan hutang

2. Melalui Jabatan Insolvensi (Pelepasan Automatik)

• Boleh berlaku selepas 3 tahun dengan syarat:
  • Menyediakan laporan bulanan lengkap kepada MdI
  • Membuat bayaran bulanan konsisten
  • Tiada bantahan rasmi daripada pemiutang

Langkah penting: Anda perlu menghubungi pegawai MdI dan minta semakan status untuk melihat kelayakan pelepasan automatik.

Syarat Kelayakan Pelepasan Bankrap

Berikut antara syarat utama:

• Disiplin dalam pembayaran bulanan
• Tiada kesalahan jenayah kewangan
• Kerjasama penuh dengan pegawai Insolvensi
• Tidak menyembunyikan harta atau pendapatan
• Tidak membuat pinjaman baru tanpa kebenaran

Nasihat praktikal: Pastikan setiap interaksi dengan MdI dicatat dan disimpan sebagai bukti, termasuk e-mel dan surat rasmi.

Bantuan Guaman & Agensi Yang Boleh Membantu

Apabila berdepan dengan status bankrap, ramai yang tidak tahu ke mana hendak dituju untuk mendapatkan bantuan. Nasib baik, di Malaysia terdapat beberapa agensi dan organisasi yang boleh membantu anda secara sah dan beretika.

Bantuan ini bukan sahaja meringankan beban kewangan, malah memberi bimbingan profesional dalam menyusun semula kehidupan.

Peranan AKPK & Kaunseling Kewangan

AKPK (Agensi Kaunseling dan Pengurusan Kredit) ialah agensi di bawah Bank Negara Malaysia yang menawarkan khidmat percuma untuk:

• Kaunseling pengurusan kewangan
• Pelan penstrukturan semula hutang
• Pendidikan kewangan jangka panjang

AKPK membantu individu yang:

• Masih belum difailkan bankrap
• Ingin mengelak tindakan undang-undang oleh pemiutang
• Mahu runding bayaran semula hutang mengikut kemampuan

Kelebihan:

• Tanpa caj tersembunyi
• Tidak menjejaskan nama dalam CCRIS
• Sokongan daripada pegawai kewangan bertauliah

Bantuan Guaman Percuma atau Pro Bono

Sekiranya anda tidak mampu melantik peguam swasta, anda boleh mendapatkan bantuan guaman melalui saluran berikut:

1. Jabatan Bantuan Guaman (LAD)
   • Dikenali sebagai Legal Aid Department
   • Memberi khidmat guaman percuma untuk individu berpendapatan rendah
   • Boleh bantu dalam penyediaan permohonan pelepasan bankrap di mahkamah
2. Badan Peguam Malaysia (Bar Council Legal Aid Centre)
   • Menyediakan khidmat pro bono (percuma) untuk kes sivil tertentu
   • Ada di setiap negeri seperti di Kuala Lumpur, Selangor, Pulau Pinang, Johor

Nota: Syarat kelayakan bantuan guaman percuma bergantung kepada pendapatan isi rumah dan jenis kes.

Organisasi NGO & Komuniti Sokongan

Terdapat juga NGO dan komuniti yang bersedia membantu mereka yang mengalami tekanan akibat hutang dan kebankrapan:

• Agensi Pengurusan Kredit Alternatif, fokus pada kaunseling tidak rasmi
• Persatuan Pengguna Islam Malaysia (PPIM) membantu rundingan kes hutang kritikal
• Komuniti Facebook atau Forum Kewangan, seperti “Saya Nak Bebas Hutang”, tempat berkongsi pengalaman dan strategi bebas bankrap

Tip berguna: Cari komuniti yang positif dan memberi motivasi, bukan yang menjual “jalan pintas” yang meragukan.

Dengan mendapatkan bantuan yang betul, anda bukan sahaja dapat mengurangkan tekanan emosi, tetapi juga dapat mempercepatkan proses keluar dari status bankrap secara sah dan terhormat.

Soalan Lazim Mengenai Masalah Bankrap

Untuk membantu anda lebih memahami proses dan hak-hak anda sebagai individu yang berstatus muflis, berikut ialah soalan lazim (FAQ) yang sering ditanya oleh ramai rakyat Malaysia.

1. Berapa lama tempoh minimum untuk mohon pelepasan bankrap?

Jawapan: Tempoh minimum ialah 3 tahun, tertakluk kepada syarat berikut:

• Telah menghantar laporan bulanan lengkap kepada Jabatan Insolvensi
• Bayaran bulanan dibuat secara konsisten
• Tiada bantahan daripada pemiutang

Jika semua hutang telah dilangsaikan, anda boleh memohon pelepasan bila-bila masa.

2. Boleh ke buat pinjaman semula selepas dilepaskan daripada muflis?

Jawapan: Ya, anda boleh membuat permohonan pinjaman semula selepas dilepaskan secara rasmi. Namun begitu, kelulusan bergantung kepada polisi bank dan rekod kewangan anda. Proses pemulihan kredit mengambil masa, jadi pastikan anda membina semula sejarah kewangan secara perlahan dan konsisten.

3. Apa peranan AKPK dalam kes muflis?

Jawapan: AKPK membantu individu mengelakkan kebankrapan dengan menyediakan:

• Program Pengurusan Hutang (DMP)
• Kaunseling bajet dan pengurusan kewangan
  Namun, mereka tidak boleh campur tangan secara langsung dalam kes kebankrapan yang sudah difailkan, tetapi boleh menjadi rujukan untuk pengurusan kewangan selepas dilepaskan.

4. Ada tak jalan keluar jika tak mampu bayar penuh hutang?

Jawapan: Ya, anda boleh mohon:

• Pelepasan melalui Mahkamah, dengan menyatakan sebab ketidakmampuan dan menyerahkan bukti.
• Sertai Program Penyelesaian Sukarela (VA) di bawah Akta Kebankrapan.
• Rundingan dengan pemiutang untuk potongan, penstrukturan semula atau penangguhan bayaran.

5. Adakah boleh melancong atau keluar negara jika muflis?

Jawapan: Tidak boleh secara automatik. Anda perlu:

• Hantar permohonan bertulis kepada Jabatan Insolvensi
• Nyatakan sebab, bukti urusan (seperti surat jemputan rasmi)
• Dapatkan kebenaran bertulis sebelum membuat perjalanan luar negara

Jika keluar tanpa kebenaran, anda boleh dikenakan tindakan mahkamah termasuk waran tangkap.

Penutup

Diuji dengan status bankrap bukan bermakna anda telah gagal sepenuhnya dalam hidup. Ia adalah panggilan untuk menilai semula gaya hidup, perancangan kewangan, dan keutamaan hidup anda.

Dengan panduan yang betul, disiplin diri dan kesanggupan untuk bekerjasama dengan agensi yang sah seperti Jabatan Insolvensi Malaysia dan AKPK, anda masih boleh bangkit dan membina masa depan yang stabil.

Langkah seperti membayar hutang, memohon pelepasan, atau menyertai program penyelesaian sukarela merupakan pilihan sah di sisi undang-undang yang boleh digunakan. Jangan takut untuk mendapatkan bantuan ramai yang telah berjaya keluar dari status bankrap dan membina semula hidup mereka dengan lebih baik.

Jika anda atau kenalan anda sedang bergelut dengan status muflis, jangan berlengah kunjungi laman rasmi atau hubungi AKPK untuk bimbingan kewangan percuma. Kongsi artikel Gadwinter ini agar lebih ramai dapat keluar dari belenggu hutang dan hidup bebas kewangan semula!